Sąd administracyjny postanowił zawiesić wyrok Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Wojewody Warmińsko-Mazurskiego, co stanowi kluczowy punkt w dalszym losie pomnika. Nadchodząca rozprawa sądowa zapowiedziała podjęcie decyzji mających kluczowe znaczenie dla przyszłości pomnika.
Olsztyński samorząd postanowił zaskarżyć do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego te decyzje, które posiadają rygor natychmiastowej egzekucji. Sędziowie poparli argumenty przedstawione przez prawników z Urzędu Miasta Olsztyna.
Z uzasadnienia wyroku wynika, że „sama natura skargi sugeruje prawdopodobieństwo wystąpienia poważnej szkody lub nieodwracalnych konsekwencji, jeśli decyzja zostanie wykonana. Rozbicie pomnika przed przeprowadzeniem pełnej sprawy sądowej może (…) spowodować, że nawet jeśli skarga zostanie uwzględniona, ochrona prawna może okazać się jedynie złudzeniem”.
– Zarówno wojewoda jak i minister przykładają wszelkie starania by pomnik został zburzony – mówi Piotr Grzymowicz, prezydent Olsztyna. – Używają przy tym łagodniejszego sformułowania, mówiąc o usunięciu pomnika z publicznego krajobrazu miasta. Ja jednakże zgadzam się z pierwotną koncepcją, która opowiada się za zachowaniem go jako miejsca edukacji historycznej i opatrzeniem go treściami ilustrującymi skomplikowaną historię i dramat II wojny światowej.
Takie podejście zostało zaprezentowane przez grupę naukowców i artystów pod hasłem „Projekt dla Pokoju”, którego liderem jest prof. Robert Traba, historyk z Instytutu Studiów Politycznych PAN. Ich propozycja polega na stworzeniu oryginalnego muzeum „na świeżym powietrzu”. Ta niezwykle urządzona przestrzeń byłaby hołdem dla ofiar totalitaryzmów radzieckiego i nazistowskiego oraz przestrogą dla przyszłych pokoleń.
Pomnik na placu Dunikowskiego był budowany w latach 1949-53 i znajduje się w rejestrze zabytków od 1993 roku, a jego otoczenie od 2010 roku. Tegoroczne decyzje wyższych instancji pozbawiły go ochrony. Xawery Dunikowski, którego imieniem nazwano plac, był więźniem obozu koncentracyjnego w Auschwitz w latach 1940-1945.